Co drugi Polak po 35. roku życia już cierpi na nadciśnienie tętnicze. Choroba ta plasuje się zatem w pierwszej dziesiątce najgroźniejszych chorób zagrażających życiu na całym świecie. Jeśli nie zostanie rozpoznana, zwiększa się ryzyko zawału serca oraz udaru. Dobra wiadomość jest taka, że możemy sami zrobić coś, by jej zapobiegać lub ją leczyć.

Ciśnienie, które wywiera krew na ściany tętnic nazywany ciśnieniem tętniczym. Jego regularne podnoszenie się i opadanie zależy od pracy, którą wykonuje nasze serce. Czynność serca u ludzi nie zawsze jest taka sama, więc ciężko jest określić stałej, odpowiedniej wartości. Dodatkowo, autonomiczny układ nerwowy kontroluje nasze serce, a nie zawsze przecież jesteśmy spokojni i zrelaksowani.

Naczynia tracą elastyczność, gdy ciśnienie się zmienia

Jeśli dochodzi do zbyt dużych wahań ciśnienia krwi i pojawiają się również czynniki takie jak niezdrowe, tłuste jedzenie, alkohol, palenie papierosów i mała aktywność fizyczna, zmienia się ciśnienie krwi w naczyniach krwionośnych. Tracą one wtedy swoją elastyczność, a choroba zaczyna się rozwijać.

Problemem jest fakt, że nadciśnienia tętniczego na początku nie czuć. Aktualny przykład z mojej praktyki lekarskiej. U pacjentki, u której wartości ciśnienia były zwykle lekko podniesione, na ostatnim badaniu ciśnieniomierz wykazał 155:95. To zdecydowanie za wysokie ciśnienie! Pacjentka skarżyła się wcześniej na dolegliwości występujące zwykle przy zbyt wysokim ciśnieniu. Ale wszystkie wyniki badań były prawidłowe. Była ona jednak palaczką i ważyła prawie 76 kilogramów przy 162 centymetrach wzrostu, cierpiąc na wyraźną nadwagę w okolicach bioder i talii. Taka waga oraz palenie jest już czynnikiem ryzyka wystąpienia cukrzycy oraz nadciśnienia tętniczego, o czym informowałem pacjentkę podczas każdej wizyty. Aż do ostatniej, moje uwagi nie przynosiły skutku. Teraz jednak pacjentka zapamiętała 4 poniższe wskazówki oraz rzuciła palenie. Planujemy także upuszczenie krwi, czyli znaną metodę, którą na nadciśnienie tętnicze zalecała również św. Hildegarda. Oczywiście przepisałem pacjentce również delikatny lek na obniżenie ciśnienia. Dlaczego? Jej ciśnienie było stanowczo zbyt wysokie, byśmy mogli poradzić sobie z nim „tylko” za pomocą naturalnych metod i zmiany stylu życia.

Moja porada lekarska

Moja rada: Warto odwiedzać lekarza regularnie i trzy–cztery razy do roku kontrolować ciśnienie krwi.

Oczywiście możesz również sprawić sobie ciśnieniomierz i częściej kontrolować wartość ciśnienia w domu. Takie urządzenia dostępne są w aptekach, drogeriach i sklepach ze sprzętem elektronicznym. Cena waha się od 100 do 200 zł.

Potencjalne pierwsze objawy podwyższonego ciśnienia krwi:

zawroty głowy,
częste bóle głowy,
kołatanie serca,
duszności, nawet w bezruchu,
zaburzenia snu,
częste krwotoki z nosa,
zaburzenia wzroku, podwójne widzenie,
szumy uszne,
potliwość.

Jak dochodzi do podwyższenia ciśnienia i jak można temu zapobiegać?

Podczas mierzenia ciśnienia rozróżniamy ciśnienie skurczowe i rozkurczowe. Wartość ciśnienia skurczowego oznacza najwyższe ciśnienie, gdy serce się kurczy i pompuje krew do naczyń krwionośnych. Z kolei ciśnienie rozkurczowe to najniższe ciśnienie, oznaczające moment, w którym mięsień sercowy znów wypełnia się krwią.

Nadciśnienie może być spowodowane wieloma czynnikami. Czynniki ryzyka to:

skłonności genetyczne (choroby dziedziczne),
nadwaga(!),
nadużywanie alkoholu i palenie papierosów,
częsty stres,
nadużywanie soli,
brak ruchu,
niespokojny tryb życia,
przebyte choroby, takie jak: Nadczynność tarczycy, zespół Cushinga (nadprodukcja kortyzolu), problemy podczas ciąży lub nadciśnienie naczyniowo-nerkowe,
interakcje z innymi lekami (takimi jak hormony, kortyzon, środki na zwyrodnienie stawów, czy stymulanty).

4 wskazówki przeciwdziałania nadciśnieniu: ➤➤Moja rada nr. 1: Zadbaj o ruch i relaks! Nawet jeśli mamy nadciśnienie i decydujemy się na umiarkowany program treningowy, od razu jesteśmy w stanie zauważyć poprawę. Codziennie, przynajmniej trzy razy w tygodniu, chodźmy na spacery, trwające około 30–45 minut. Można organizować też piesze wędrówki, biegać, jeździć na rowerze lub wybrać taki sport, który sprawi nam dużo radości. Jeśli mamy problem z rozluźnieniem się, istnieje wyższe ryzyko, że zachorujemy na nadciśnienie. Zadbaj o regularny odpoczynek w czasie wolnym. Poza trenowaniem, wykonuj również ćwiczenia rozluźniające (np. trening autogenny, joga, metoda Feldenkraisa). Możesz to robić w domu, zapisać się do studia fitness lub wziąć udział w kursach uniwersyteckich. ➤➤Moja rada nr. 2: Zmień swoje nawyki żywieniowe! Badania wykazały, że najlepsze efekty można osiągnąć dzięki diecie śródziemnomorskiej. Jedz dużo świeżych owoców, warzyw, świeżo tłoczonych olejów (oliwa z oliwek, olej lniany i kokosowy), a mięso i ryby spożywaj maksymalnie dwa razy w tygodniu (zwróć uwagę na ich jakość przed zakupem). Uważaj na spożycie soli! Używaj maksymalnie 6 gramów soli dziennie, czyli około jednej łyżeczki. Przyprawiaj swoje dania mielonym pieprzem, ziołami, kurkumą i papryką. Pij jak najmniej alkoholu! Zalecenia to maksymalnie 1/8 litra (kobiety) i 1/4 litra (mężczyźni) alkoholu dziennie. Produkty spożywcze obniżające ciśnienie krwi: Zielona herbata, napary z jemioły i hibiskusa (2-3 filiżanki dziennie), sok z czerwonych buraków, kurkuma do przyprawiania, a przede wszystkim czosnek (dwa ząbki dziennie). ➤➤Moja rada nr. 3: Wiem, że to nie jest proste, ale... rzuć palenie! Szary dym papierosowy atakuje nasze naczynia krwionośne. Wpływa on przede wszystkim na elastyczność naczyń wieńcowych i tętnic kończyn dolnych. Tytoń niszczy wewnętrzną powłokę naczyń i negatywnie wpływa na przepływ krwi. Jeśli rzucisz palenie, to nie tylko zadbasz o swoje zdrowie, ale również przedłużysz sobie życie. Badania wykazały, że osoby niepalące żyją o 19 lat dłużej! Jak to zrobić? Moim pacjentom zalecam między innymi: gumę do żucia z nikotyną, plastry nikotynowe, tabletki wspomagające rzucenie palenia (te jednak są na receptę) oraz odpowiednią terapię antynikotynową. ➤➤Moja rada nr. 4: Uwaga na wagę! Pacjentom, którzy nie mają głowy do wyliczeń, podaję prosty „wzór” na odpowiednią wagę. Wzrost – 100 = prawidłowa masa ciała. To oznacza, że prawidłowa waga kobiety o wzroście 168 centymetrów to 68 kilogramów. U mężczyzn można do tego doliczyć 10–15%. Jeśli wolisz posługiwać się wskaźnikiem BMI (Body Mass Index) to wzór wygląda tak: masa ciała (w kilogramach) x kwadrat wzrostu (w centymetrach). Nadwaga zaczyna się przy BMI powyżej 25. Ważny jest również obwód brzucha. U mężczyzn powinien wynosić on maksymalnie 102 centymetry, a u kobiet 88 cm. Mierzy się go nieco powyżej pępka.

Czasem jednak należy przyjmować leki

Jeśli pomimo zmiany stylu życia i zastosowania naturalnych środków nadal musisz przyjmować leki obniżające ciśnienie, to zalecam następujące środki: inhibitory ACE lub antagonisty receptora angiotensyny II (sartany) takie jak ramipryl, walsartan, leki moczopędne takie jak HCT, torasemid, betablokery (metoprolol, bisoprolol) czy antagonisty kanału wapniowego (amlodypina, nifedypina).

W Polsce liczba pacjentów, u których wartość ciśnienia krwi wróciła do prawidłowych wartości (około 140:90) dzięki naturalnym metodom lub medycynie konwencjonalnej (lub ich połączeniu) wzrosła dwukrotnie od 2008 roku.