Oddawanie krwi: czy każda choroba dyskwalifikuje?

Choć generalnie krwiodawcą może zostać tylko zdrowy człowiek, to jednak warto wiedzieć, że w praktyce nie wszystkie schorzenia muszą nas zdyskwalifikować.

Na przykład osoby z nadciśnieniem tętniczym mogą oddawać krew w okresie ustabilizowanego ciśnienia, ale decyzja w tej sprawie należy do lekarza. Nadciśnienie nie pozwala jednak na oddawanie krwi, jeśli wartości ciśnienia przekraczają u kogoś poziom 180/100 mm Hg.

Z kolei chorzy na cukrzycę czy też osoby, które kiedykolwiek chorowały na żółtaczkę zakaźną (czyli wirusowe zapalenie wątroby dowolnego typu) nie mogą w ogóle być dawcami krwi.

Bardzo wiele jest różnego rodzaju okoliczności, które dyskwalifikują potencjalnych dawców krwi jedynie na jakiś czas. Należą do nich m.in.:

• miesiączka (nie można oddawać krwi w jej trakcie i przez 3 dni od jej zakończenia)

• opryszczka (do oddania krwi można zgłosić się po 2 tygodniach od ustąpienia objawów)

• leczenie stomatologiczne (jeśli podczas zabiegu zakładane były szwy nie można oddawać krwi aż przez pół roku)

• ugryzienie przez kleszcza (przez 2 miesiące od ukłucia nie można oddawać krwi)

• przeziębienie lub biegunka (można oddawać krew 2 tygodnie od ustąpienia objawów)

• ryzykowny (przygodny) kontakt seksualny (należy odczekać 6 miesięcy)

• pobyt w kraju tropikalnym (trzeba odczekać od 6 do 12 miesięcy, w zależności od miejsca pobytu)

• przyjmowanie leków (duża część leków dyskwalifikuje z oddawania krwi, ale nie wszystkie – trzeba pytać lekarza).

W trosce o jak najlepszą jakość oddawanej krwi, a także zdrowie i dobre samopoczucie krwiodawców, lekarze wymagają od nich odpowiedniego przygotowania się do zabiegu (czyli tzw. donacji). Oto najważniejsze związane z tym zalecenia:

• w ciągu doby poprzedzającej oddanie krwi wypij około 2 l płynów (najlepsze będą woda mineralna oraz soki)

• przed oddaniem krwi zjedz lekki posiłek (np. pieczywo, chuda wędlina, ser biały, dżem, owoce) - unikaj tłustych produktów pochodzenia zwierzęcego (m.in. masła, kiełbasy, pasztetu, śmietany, jajek), a także dań smażonych

• na dwie doby przed oddaniem krwi nie pij alkoholu

• pół godziny przed oddaniem krwi nie pal papierosów

• na zabieg przyjdź wyspany i wypoczęty.

W krwiobiegu dorosłego człowieka krąży około 5-6 litrów krwi. Jest to płynna tkanka, składająca się z krwinek czerwonych, krwinek białych, płytek krwi oraz osocza. Jak wiadomo krew pełni w organizmie człowieka bardzo ważne funkcje, m.in.: transportuje tlen, wodę i substancje odżywcze do wszystkich komórek, broni nas przed infekcjami, a także odprowadza produkty przemiany materii do wątroby, nerek czy płuc.

Na krew oddawaną przez honorowych krwiodawców czekają przede wszystkim osoby chore (np. na hemofilię), pacjenci przechodzący poważne zabiegi chirurgiczne (np. przeszczepy organów), ale także poszkodowani w nieszczęśliwych wypadkach. W praktyce, potrzeba transfuzji krwi może więc pojawić się w toku życia u każdego z nas.

Częstotliwość, rodzaj i objętość donacji ustala lekarz, kierując się ogólnym stanem zdrowia dawcy. Generalnie przyjmuje się jednak, że krew może być pobierana nie częściej niż 6 razy w roku od mężczyzn i nie częściej niż 4 razy w roku od kobiet. Przerwa pomiędzy pobraniami nie powinna być krótsza niż 8 tygodni.

Standardowo, za jednym razem oddaje się 450 ml krwi. Trwa to średnio 8 minut, ale łączny pobyt w miejscu pobierania krwi od zarejestrowania do zakończenia donacji trwa około 1 godziny.

W związku z często pojawiającymi się pytaniami, wątpliwościami i obawami dotyczącymi krwiodawstwa, eksperci podkreślają, że oddawanie krwi jest całkowicie bezpieczne, a wszystkie składniki krwi w organizmie dawców stale się odnawiają. Warto też wiedzieć, że krwiodawcy mogą liczyć na różne przywileje.

Generalnie, krew może oddawać każda zdrowa osoba w wieku 18-65 lat, o wadze ciała powyżej 50 kg. Musi ona jednak najpierw przejść potwierdzające dobry stan zdrowia badania laboratoryjne i lekarskie. W ramach kwalifikacji krew potencjalnego dawcy jest badana m.in. pod kątem tego, czy nie jest zakażony kiłą, HIV albo wirusem żółtaczki zakaźnej typu B lub C.

Na koniec warto jeszcze wspomnieć o zaleceniach lekarskich dla krwiodawców odnośnie postępowania bezpośrednio po oddaniu krwi:

• pij więcej niż zazwyczaj, najlepiej wodę i soki owocowe

• unikaj nadmiernego fizycznego wysiłku

• nie pal tytoniu

•   osoby pracujące w takich zawodach jak: pilot, maszynista, kierowca, operator dźwigu, a także osoby pracujące na wysokości, mogą wrócić do pracy po 12 godzinach od oddania krwi.

Wiktor Szczepaniak, zdrowie.pap.pl