Jak interpretować wyniki badań laboratoryjnych? Bez paniki: nie każde odchylenie od normy od razu oznacza chorobę

Dla każdego badania krwi została określona norma, zwana również wartością referencyjną. Odchylenia od niej mogą świadczyć o chorobie. Często jednak wartości znacznie odbiegające od normy mają niegroźne przyczyny.

Jakie czynniki zafałszowują wyniki badania krwi:

• Złe składowanie próbki (zbyt ciepło)

• Długi transport próbki

• Pomyłka laboranta

• Różnice w wartościach w zależności od laboratorium

• Przyjmowane przez badanego leki

• Przeziębienie lub inne ostre infekcje badanego

• Stres badanego

• Zaawansowany wiek badanego (normy są najczęściej określane dla osób młodszych)

Ponadto: „norma” oznacza, że wartości wyników 95% osób zdrowych zawierają się w danym przedziale. Inaczej mówiąc: wyniki 5 na 100 osób nie mieszczą się w normie, mimo to osoby te są zupełnie zdrowe. Ponadto większość wyników badania krwi podlega wahaniom dziennym, jak również zależą one od pory roku. Zatem zanim przestraszycie się odchyleniami od normy, wynik należy najpierw skonsultować z lekarzem, a w razie konieczności powtórzyć badanie.

Osobom ubezpieczonym przysługują regularne, profilaktyczne badania stanu zdrowia w podstawowych parametrach oraz dostosowane do wieku (należy o nie zapytać lekarza rodzinnego). Obejmują one m.in. badanie krwi, w którym oznaczony zostaje poziom cholesterolu całkowitego i cukru. Badanie umożliwia wczesne rozpoznanie ryzyka wystąpienia chorób sercowo-krążeniowych i cukrzycy.

Cholesterol całkowity: wartość podwyższona może wskazywać na zwiększenie ryzyka miażdżycy naczyń. Sama ta wartość jest jednak zbyt niedokładna: aby mówić o zagrożeniu, potrzebne jest oznaczenie poziomu poszczególnych frakcji cholesterolu we krwi: szkodliwego cholesterolu LDL oraz chroniącego przed miażdżycą cholesterolu HDL.

Norma dla cholesterolu (uśredniona, czynniki różnicujące to m.in. płeć, wiek i choroby/nałogi)

• Cholesterol całkowity na czczo poniżej 200 mg/dl (5,2 mmol/l)

• HDL na czczo powyżej 40 mg/dl (1,0 mmol/l)

• LDL na czczo do 160 mg/dl (4,1 mmol/l)

Cukier we krwi: oznaczając cukier we krwi, mierzy się zawartość glukozy (cukier gronowy) we krwi. Podwyższona wartość wskazuje na cukrzycę.

Norma dla cukru we krwi

• Na czczo 70 do 99 mg/dl (3,9 bis 5,5 mmol/l)

Oznaczenie poziomu cholesterolu i poziomu cukru we krwi to badania krwi wykonywane na czczo. Ale co to właściwie oznacza? Osiem do dwunastu godzin przed pobraniem krwi nie wolno nic jeść. Można natomiast pić wodę i niesłodzoną kawę lub herbatę. Mleko, soki i cola zawierają cukier, w związku z czym mogą zafałszować wynik. Także po późno zjedzonej kolacji wartości mogą być rano jeszcze zawyżone.

W ramach kontroli lekarze proponują często dodatkowo podstawowe badanie krwi, czyli morfologię.

Podstawowe badanie krwi ujawnia m.in.:

• Infekcje

• Stany zapalne

• Białaczkę

Jakie wartości są mierzone i co one oznaczają wyjaśniamy w tabeli poniżej.