Stereotypy – jak wpływają na lęki społeczne?

Stereotypy pełnią różne funkcje w życiu jednostki. Postaram się przedstawić kilka najbardziej znaczących.

1. Zapewniają poczucie bezpieczeństwa poprzez przedstawianie pewnej wizji rzeczywistości, co przynosi poczucie poznawczej kontroli. Dzięki stereotypowi wiemy, kogo się bać, kto może nam zagrażać, komu możemy zaufać.

2. Pełnią funkcję komunikacyjną, wpływając na łatwiejsze porozumiewanie się wewnątrz grupy, która posługuje się tymi samymi stereotypami. Utrudnia natomiast porozumiewanie się z grupą mającą stereotypy odmienne.

3. Niosą w sobie także funkcje manipulacyjną poprzez tworzenie niechęci do danej grupy społecznej czy przedmiotu, miejsca. Osoby internalizujące stereotypy nie sprawdzają ich prawdziwości i pochodzenia.

4. Nadają kierunek agresji, ponieważ jest ona kierowana w kogoś z zewnątrz.

5. Czasami daje jednostce ułatwienie w orientacji w świecie jako mapę poznawczą świata.

Dla wielu osób stereotypy są jedynym sposobem postrzegania świata. Przekazywane
z pokolenia na pokolenie nabierają wielkiej siły, poprzez którą jednostka uważa je za jedyne prawdy. Może to być bardzo niebezpieczne zarówno dla osób, których stereotypy dotyczą, jak i osób w nie wierzących.

   Stereotypy mogą powodować uprzedzenia, które charakteryzują się z góry powziętą niechęcią tylko dlatego, że ich obiekt należy do jakiejś wyodrębnionej kategorii. Niechęć prowadzi
do unikania kontaktu z osobami czy sytuacjami, które są postrzegane jako potencjalne zagrożenie, wywołują lęk. Uprzedzenia mogą także budzić pogardę i silne przekonanie
o własnej wyższości lub o wyższości własnej grupy. Ten rodzaj uprzedzeń prowokuje do ataku, do poszukiwania kozłów ofiarnych. Uznanie kogoś za gorszego, odmiennego prowadzi
do prześladowań, dokuczania lub otwartej agresji. Uprzedzenia mogą wynikać też
z niejasności i wiążą się z konfliktem emocji: z jednej strony z uznaniem, z drugiej
– z niechęcią, zazdrością, zawiścią, rywalizacją.

Osoba narażona na działanie stereotypów z racji swojego pochodzenia bądź z innych przyczyn, jak np. płci, może mieć w sobie pewnego rodzaju lęk, który będzie ją blokował przed dokonaniem jakiegoś wyboru czy podjęciem decyzji, np. pójście dziecka afroamerykańskiego do szkoły, do której uczęszczają dzieci o jasnym kolorze skóry czy podjęcie przez mężczyznę pracy typowo kobiecej. Może wystąpić lęk z racji znajomości stereotypów, że dana decyzja nie będzie zaakceptowana przez resztę społeczeństwa, a co za tym idzie funkcjonowanie
w takiej roli będzie utrudnione. Może występować niechęć, zrezygnowanie, że dany wybór był zły. Spowodowane to będzie presją otoczenia, która mając w sobie utrwalone stereotypy, nie akceptuje odstępstwa od normy.

Poprzez występowanie tego rodzaju zjawiska powstawać może wiele konfliktów, które niekiedy niosą za sobą konsekwencje dużego kalibru. Wpływają na postrzeganie całych społeczności w nieprzychylnym świetle. Nieuświadomione stereotypy powodują, że nasze działania wobec innych często są nieprzemyślane i mogą mieć negatywne skutki.