Jak bezpiecznie leczyć infekcje bez skoków cukru?

Pamiętaj, że nawet przy słabych objawach przeziębienia czy stanie podgorączkowym diabetyka warto szczególnie zwrócić uwagę na wyrównanie glikemii, dawki leków i dietę. Musimy pamiętać, że u cukrzyków stany infekcyjne mogą objawiać się niespecyficznie: np. zmęczeniem, brakiem apetytu, bez podwyższonej temperatury.

Zaburzenia odporności osób chorujących na cukrzycę mają złożone przyczyny. Przewlekle hiperglikemie chorych uszkadzają mechanizmy walki organizmu z patogenami: upośledzają funkcje limfocytów, komórek tkanki łącznej oraz enzymów o działaniu naprawczym. Prowadzi to do opóźnionej lub nieadekwatnej reakcji komórek immunologicznych na obecność bakterii czy grzybów; odczyn gorączkowy może być słaby, a powstałe stany zapalne dłużej się utrzymują. Hiperglikemie uszkadzają drobne naczynia i nerwy, co bardzo utrudnia regenerację tkanek. Przewlekła obecność glukozy w moczu i pocie jest pożywką dla bakterii, sprzyjając przewlekłym i nawracającym infekcjom. Niestety w cukrzycy, jak widzimy, jest wiele czynników negatywnie wpływających na odporność chorego.

Czy wiesz, że w cukrzycy przy niewyrównanym poziomie glikemii i utrzymującym się wysokim poziomie cukru często występują choroby infekcyjne? Są to nie tylko infekcje układu oddechowego, ale także moczowego, skóry oraz układu pokarmowego.

Przy niewyrównanym poziomie cukru hiperglikemie i infekcje napędzają mechanizm tzw. błędnego koła. Hiperglikemie osłabiają nasz układ immunologiczny, a powstała infekcja powoduje szeroko pojęty „stres metaboliczny” związany z chorobą. Podwyższa się poziom cukru i zwiększa zapotrzebowanie na insulinę. Dochodzi do wzrostu glikemii pomimo przestrzegania dotychczasowych zaleceń dotyczących terapii i diety. Trwająca hiperglikemia dalej osłabia mechanizmy odpornościowe: infekcja przeciąga się, pojawiają się nowe zakażenia np. układu moczowego czy pokarmowego, a powrót do zdrowia opóźnia się.

Objawy chorób infekcyjnych takie jak: osłabienie, utrata apetytu, obfite pocenie się czy biegunka zwykle wpływają na ilość i jakość przyjmowanych płynów i pokarmów, co często powoduje niekorzystne dla zdrowia zmiany w diecie. Na skutek gorączki, potów, wymiotów czy biegunki lub gdy chory nie chce pić płynów z powodu towarzyszącego infekcji górnych dróg oddechowych, częstomoczu czy bolesnego oddawania moczu może dojść do odwodnienia i gwałtownego pogorszenia się funkcji nerek. Jest to bardzo niebezpieczne i często występujące powikłanie u osób z cukrzycą typu 2 w wieku podeszłym przyjmujących doustne leki przeciwcukrzycowe. Na skutek infekcji zdarza się czasem niezwykle groźne powikłanie cukrzycy – kwasica i śpiączka ketonowa będące bezpośrednim zagrożeniem życia chorego wymagającym hospitalizacji. Występuje ono co prawda głównie u chorych na cukrzycę typu 1, ale może się zdarzyć także u osób starszych, chorych na cukrzycę typu 2.

Pamiętaj, że wymioty i biegunka utrudniają nie tylko przyjmowanie płynów i posiłków, ale także doustnych leków przeciwcukrzycowych, działających hipoglikemizująco. Infekcja może mieć wpływ na szybkość wchłaniania i eliminacji leków z organizmu.

Przy wystąpieniu pierwszych objawów infekcyjnych czy nawet osłabionego samopoczucia nagle pojawiającego się w okresie jesiennym przede wszystkim trzeba zintensyfikować pomiary glikemii i skontaktować się z lekarzem. Trzeba ustalić źródła infekcji, bo jak wspomniano, że może ona występować u cukrzyków nie tylko w układzie oddechowym i zastosować odpowiednie leczenie: leki przeciwobjawowe bądź antybiotyki.

Bardzo ważne jest dostosowanie sposobu leczenia do aktualnego, podwyższonego przez infekcję, zapotrzebowania organizmu na insulinę. Czasem lekarz prowadzący zaleca czasowe przejście z leków doustnych na insulinoterapię. W przebiegu ciężkich infekcji np. zapalenia płuc przy niewydolności nerek zaleca się 4–5 podskórnych wstrzyknięć insuliny na dobę. Przy niewielkich infekcjach stosuje się leczenie intensyfikowane: leki doustne oraz 1–2 dodatkowe wstrzyknięcia insuliny. Gdy chory jest odwodniony, a nie chce przyjmować płynów doustnie, konieczne jest uzupełnienie ich drogą dożylną, także z dodatkiem leków przeciwwymiotnych czy przeciwgorączkowych.

Moja rada: Jeśli chorujesz na cukrzycę typu 2, przy pierwszych objawach infekcji zintensyfikuj pomiary glikemii, a gdy przyjmuje ona wyższe wartości pomimo przestrzegania diety i farmakoterapii, koniecznie skonsultuj się z lekarzem prowadzącym, gdyż nieleczone przewlekłe hiperglikemie w infekcji zwiększają ryzyko groźnych powikłań.

Niezależnie od wielkości infekcji podstawą leczenia cukrzyka w tym stanie jest odpowiednia dieta. Często zdarza się, że chory ma ochotę na lekkie białe pieczywo czy słodkie pokarmy, by poprawić sobie samopoczucie. Jednak w cukrzycy dieta ma ogromne znaczenie, bo nie tylko dostarcza nam składników odżywczych, ale poprzez wyrównywanie glikemii ma wpływ na szybkość powrotu do zdrowia.

- w okresie gorączki trzeba przyjmować dziennie 5–6 lekkostrawnych, pożywnych, niewielkich objętościowo posiłków,

- przy wysokiej gorączce pokarmy powinny mieć konsystencję płynną bądź półpłynną, by również uzupełniać utraconą wodę,

- dbaj o prawidłowe nawodnienie 1,5–2 l płynów dziennie, a przy gorączce i obfitym poceniu nawet 3 l lub więcej,

- wybieramy produkty o niskim indeksie glikemicznym z ograniczoną zawartością cukrów prostych i tłuszczów nasyconych,

- dla chorych polecane są niesłodzone soki owocowe i warzywne, koktajle z mleka lub jogurtu z dodatkiem owoców, najlepiej jagodowych, zalecanych cukrzykom, z łyżką zarodków pszennych, chudy twaróg, bulion z mała ilością tłuszczu, zupy z jarzyn, warzywa gotowane na parze i chude mięso gotowane lub pieczone bez tłuszczu, brązowy ryż, razowy makaron, pełnoziarniste chrupkie pieczywo,

- warto zadbać o dietę bogatą w produkty zawierające chrom, włącz więc do posiłków m.in.: otręby i zarodki ziaren zbóż, produkty z pełnego ziarna, orzechy, grzyby i drożdże, które są zalecane także cukrzykom.

Czy wiesz, że chrom jest to pierwiastek odgrywający ważną rolę w utrzymaniu odpowiedniego poziomu cukru we krwi, w gospodarce lipidowej, a także w procesach zapobiegania i likwidacji stanów zapalnych? Z tych powodów ważne jest utrzymanie prawidłowego poziomu tego pierwiastka przy infekcji cukrzyka.

Moja rada: Szczególnie w czasie infekcji cukrzyk powinien unikać obfitych posiłków, potraw tłustych i smażonych, pikantnie przyprawionych, słodyczy, dań z dodatkiem majonezu, śmietany, żółtych serów, wędlin i innych tłustych dodatków, alkoholu, kawy. Te wszystkie produkty obciążają organizm i utrudniają wyrównanie glikemii, wpływając przez to niekorzystnie na odporność.

Pamiętaj, gdy chory nie może przyjmować posiłków ani płynów, niezbędna jest pilna hospitalizacja, by w warunkach szpitalnych przywrócić względne wyrównanie metaboliczne organizmu cukrzyka.

Oprócz odpowiedniej dla cukrzyka diety możemy włączyć wiele naturalnych metod walki z przeziębieniem i grypą. W ramach nawadniania do picia można przygotować słaby napar mięty z dodatkiem soku wyciśniętego z cytryny (witamina C podwyższa odporność) oraz imbiru (wzmacnia odporność i działa przeciwwymiotnie). Warto przy infekcji pić rozgrzewający napar z lipy i maliny działający także przeciwzapalnie. W kaszlu suchym można pić napary z babki lancetowatej, liści podbiału i macierzanki, a także gotowane wywary z korzenia prawoślazu i lukrecji. Nawilżają one gardło, łagodzą podrażnienia, mają także działanie przeciwzapalne i przeciwkaszlowe. Przy kaszlu mokrym można wypróbować herbatę z tymianku, krwawnika lub anyżu. Działają one przeciwzapalnie, wykrztuśnie i osuszająco. Można także przygotować gorącą inhalację parową z olejkami eterycznymi: sosnowym, tymiankowym, eukaliptusowym, miętowym czy herbacianym. Ułatwia ona oddychanie, oczyszczając drogi oddechowe z zalegającej wydzieliny. Można też wypróbować płukanki z rumianku, szałwii i tymianku. Mają one działanie bakteriobójcze i wirusobójcze, przeciwzapalne, likwidują obrzęk błony śluzowej gardła. Oprócz ziołowych wywarów do płukania gardła można wykorzystać roztwór sody oczyszczonej lub soli (łyżeczkę rozpuścić w szklance ciepłej wody). Roztwór ten ma działanie przeciwzapalne i przeciwobrzękowe. Polecany jest też napar z siemienia lnianego, które powleka przełyk cienką warstwą, zmniejszając uczucie drapania w gardle i dolegliwości bólowe.

Nie wszystkie jednak znane metody naturalne walki z przeziębieniem czy grypą są polecane w cukrzycy. Diabetyk, jeśli jego układ pokarmowy mu na to pozwala, może jeść bakteriobójcze i wirusobójcze cebulę oraz czosnek, którego działanie przyrównuje się do antybiotyków. Jednak „osławione” mleko z miodem (panaceum na gardło) nie jest już dobrym wyborem dla cukrzyka, oczywiście ze względu na dużą zawartość cukrów prostych w miodzie. Ogólnie jednak naturalne metody bywają bezpieczniejsze dla cukrzyka, gdyż wiele farmaceutycznych środków na przeziębienie zawiera cukier.

Nie zawsze niestety w cukrzycy przy infekcji wystarczy kontrola glikemii i dawek leków, odpowiednia dieta i metody naturalne. Często diabetyk dla złagodzenia objawów sięga po dostępne bez recepty leki obniżające gorączkę czy łagodzące kaszel. Nie wszystkie jednak są dla cukrzyka wskazane. Przede wszystkim ważna jest kontrola zawartości w nich cukru. Do wielu preparatów jest on dodawany, by były one dla chorych smaczniejsze i chętniej je kupowali. Bardzo dużo cukru zazwyczaj zawierają syropy na kaszel. Od dawna są jednak na rynku farmaceutycznym preparaty bez cukru przeznaczone specjalnie dla diabetyków, także syropy.

Pamiętaj, że gdy chorujesz na cukrzycę i kupujesz w aptece leki OTC na przeziębienie, upewnij się, czy dany preparat nie zawiera sacharozy, glukozy lub syropu glukozowo-fruktozowego. Możesz spożywać leki słodzone aspartamem lub sorbitolem.

Moja rada: Dla diabetyka najbezpieczniej jest przy infekcji kupować leki, na których jest informacja, że są dozwolone dla osób z cukrzycą. Jeśli masz wątpliwości, czy dany preparat jest dla ciebie odpowiedni, poproś o radę farmaceutę lub swojego lekarza prowadzącego.

Leki dla diabetyka nie powinny zawierać kwasu acetylosalicylowego. Salicylany zwiększają ryzyko krwawień z przewodu pokarmowego, zwłaszcza u osób starszych, a także mogą prowadzić do hipoglikemii. Z tego powodu popularne leki przeciwbólowe, np. aspiryna czy polopiryna, nie są polecane dla cukrzyków. Bezpieczniej jest przyjmować preparaty zawierające paracetamol albo ibuprofen. Jeżeli jednak chorujesz nie tylko na cukrzycę, np. masz problemy z wątrobą, skonsultuj wybór leków ze swoim lekarzem prowadzącym. Przy bólu gardła, kupując pastylki do ssania, również należy przede wszystkim sprawdzać, czy nie zawierają cukru. Czasami podczas infekcji lekarz zaleca np. witaminy i wapń w postaci tabletek musujących.

Pamiętaj, że Polskie Towarzystwo Diabetologiczne zaleca, by każdy dorosły diabetyk raz w roku, przed okresem jesienno-zimowym przyjął szczepionkę przeciw grypie.

W okresie jesienno-zimowym trudno jest cukrzykowi uniknąć infekcji ze względu na często osłabioną odporność. Pamiętaj, nigdy nie lekceważ nawet lekkich objawów przeziębienia. Intensywnie kontroluj glikemię. Gdy poziom cukru przekracza 200 mg/dl mimo zwykłego przyjmowania leków albo gdy pojawiają się też wymioty, biegunka, oddajesz mało moczu, koniecznie skonsultuj się z lekarzem. Dbaj o prawidłowe nawodnienie i dietę, dbaj o regularność posiłków oraz dobry sen, gdyż jego zaburzenia również podnoszą poziom glikemii w organizmie. Zaszczep się na grypę jeszcze przed okresem jesiennym. Gdy czujesz się chory, a glikemie pozostają w normie, zacznij terapię od leków dostępnych bez recepty. Nie zapominaj, by sprawdzać czy nie zawierają one cukru i szkodliwych dla cukrzyka salicylanów. Szybko wracaj do zdrowia!