Badanie przez lekarza medycyny sportowej. Ruch i sport bez ryzyka

Nierozpoznane choroby stanowią jedną z głównych przyczyn interwencji lekarskich czy nawet śmierci, do których dochodzi podczas uprawiania sportu. Zarówno dla ambitnych atletów, jak i dla osób, które dopiero zaczynają przygodę ze sportem istotne jest, aby odpowiednio dawkować swojemu ciału obciążenie, znać możliwe ryzyko i zapobiegać ewentualnym poważnym uszczerbkom zdrowotnym.

• Choroby nierozpoznane (np. wady serca)
• Choroby ignorowane (np. ostra infekcja)

Aby treningi były bezpieczne, a ryzyko przewidywalne, warto wybrać się na kontrolną wizytę do lekarza pierwszego kontaktu. Dzięki temu dowiesz się, jaki jest stan Twojego zdrowia i czy wolno Ci się poddać wysiłkowi związanemu ze sportem.

Jeszcze jeden krok dalej to wizyta u lekarza medycyny sportowej. Będzie on w stanie ustalić, czy Twój organizm prawidłowo zareaguje na wysiłek. Może nawet otrzymasz wskazówki dotyczące przyszłego treningu. Osoby, które regularnie ćwiczą, powinny poddawać się takiemu badaniu regularnie i w niezbyt dużych odstępach czasowych – to ważne i potrzebne, niezależnie od tego, w jakim jesteś wieku i kondycji.

Jeżeli badanie lekarskie wykaże problemy zdrowotne, nie musi to od razu oznaczać zakazu uprawiania sportu. Chodzi raczej o to, aby ćwiczyć rozsądnie oraz wdrożyć odpowiednie leczenie.

Musisz koniecznie wraz z lekarzem dopasować swoje postępowanie do stanu zdrowia.

Początkującym zalecam, aby przed rozpoczęciem aktywności fizycznej odwiedzili lekarza. Poniższa ankieta pomoże Ci stwierdzić, czy – niezależnie od chęci uprawiania sportu – musisz w niedługim czasie udać się na  wizytę.

Jeżeli na chociaż jedno z nich udzielona została odpowiedź twierdząca, jak najszybciej – a nawet natychmiast – ustal termin wizyty!

Pytanie 1: Czy kiedykolwiek usłyszałeś od lekarza, że „masz coś z sercem” i aktywność fizyczna będzie wymagała w Twoim wypadku kontroli lekarskiej?                                           

__ tak   __ nie

Pytanie 2: Czy w ciągu ostatnich miesięcy (zarówno podczas wysiłku, jak i w spoczynku) dokuczały Ci bóle w klatce piersiowej?                                                                    

__ tak   __ nie

Pytanie 3: Czy masz problemy z oddechem (zarówno podczas wysiłku, jak i w spoczynku)?

__ tak   __ nie

Pytanie 4: Czy zdarzyło Ci się upaść, a nawet stracić przytomność wskutek zawrotów głowy?

__ tak   __ nie

Pytanie 5: Czy masz problemy z kośćmi lub stawami, które mogą się pogorszyć w wyniku obciążenia fizycznego?                                                                                                               

__ tak   __ nie

Pytanie 6: Czy kiedykolwiek przepisano Ci leki przeciwko nadciśnieniu lub problemom z sercem czy oddechem?                                                                                                                 

__ tak   __ nie

Pytanie 7: Czy znasz inne powody, dla których aktywność fizyczna byłaby w Twoim przypadku niewskazana (np. ciężka nadwaga, przewlekłe bóle, częste infekcje z gorączką)?

__ tak   __ nie

Na wstępie lekarz przeprowadzi z Tobą rozmowę dotyczącą Twojego zdrowia w ujęciu ogólnym i sportu. Będzie chciał również wiedzieć, czy i – jeśli tak – w jakim wymiarze i z jaką intensywnością zdarzało Ci się wcześniej ćwiczyć oraz jakie masz plany na uprawianie aktywności fizycznej w przyszłości.

Nawet, jeżeli nie masz jeszcze 35 lat, oznacz w laboratorium poziom cholesterolu i cukru we krwi. W przypadku wystąpienia poniższych wartości, lekarz będzie rozmawiał z Tobą na temat możliwego leczenia:

• cholesterol całkowity powyżej 200 mg/dl
• cholesterol LDL powyżej 130 mg/dl
• cholesterol HDL poniżej 40 mg/dl (mężczyźni)
• cholesterol HDL poniżej 50 mg/dl (kobiety)
• cukier na czczo powyżej 126 mg/dl
• hemoglobina glikowana powyżej 6%.

W ramach całościowego badania ortopedycznego i internistycznego lekarz sprawdzi Twój kręgosłup, stawy i mięśnie. Sprawdzi również ewentualne wady postawy. Weźmie pod lupę wagę Twojego ciała, zmierzy ciśnienie krwi i sprawdzi funkcje układu sercowo-naczyniowego, płuc oraz narządów jamy brzusznej.

Bardzo istotny element badania stanowi kontrola obciążenia Twojego serca. W tym celu lekarz przeprowadzi EKG. Przyklei do Twojej klatki piersiowej elektrody, które zmierzą impulsy płynące z Twojego serca. Zapisane w wyniku tego krzywe graficznie przedstawiać będą procesy zachodzące w Twoim mięśniu sercowym. Nawet w spoczynku badanie takie wykaże choroby serca (zaburzenia rytmu, zapalenia mięśnia, zawał), które mogą stanowić zagrożenie dla życia.

Na podstawie takiego badania lekarz jest w stanie stwierdzić zaistniałe choroby układu sercowo-naczyniowego, ujawniające się dopiero podczas wysiłku, czyli np. niewydolność mięśnia sercowego czy chorobę wieńcową. Wynikiem tych schorzeń są zaburzenia ukrwienia mięśnia sercowego, spowodowane przez zwężenia naczyń. O tym, czy jest to badanie niezbędne, decyduje lekarz na podstawie wywiadu i dotychczasowych wyników badań. Badanie to różni się od EGK spoczynkowego tym, iż pacjent w jego trakcie porusza się na bieżni lub rowerze stacjonarnym. Podczas naprzemiennych faz wysiłku i odpoczynku lekarz obserwuje zapis pracy serca, ciśnienie krwi oraz puls.

Badanie to wykaże Twoje indywidualne możliwości podczas uprawiania konkretnego sportu (bieganie, jazda na rowerze). W tym celu będziesz pokonywać jednostki ćwiczeń o różnym natężeniu obciążenia na bieżni lub rowerze stacjonarnym. Równocześnie wykonywane jest badanie stężenia mleczanu (sole kwasu mlekowego) we krwi oraz częstotliwości pracy serca, a także subiektywnego odczuwania wysiłku. Badanie takie umożliwia orientacyjne ustalenie Twojej wydolności i pozwala na najlepsze doradztwo w zakresie treningów – uwzględniając również Twoje cele (poprawa stanu zdrowia, zwiększenie wytrzymałości, udział w maratonie itd.).

Przy pomocy różnych testów mięśni lekarz sprawdzi ich siłę i ruchomość. Zaistniałe ograniczenia mogą zmniejszać wydolność podczas uprawiania poszczególnych rodzajów sportów lub ułatwiać powstawanie kontuzji. Na podstawie wyników tych badań lekarz lub terapeuta będzie w stanie opracować indywidualny plan treningowy dla Ciebie.

Lekarz wyjaśni Ci wszystkie wyniki badań. Najważniejsze pytania będą dotyczyły Twojego zdrowia i ewentualnego ryzyka w przypadku regularnych treningów. Lekarz udzieli Ci porady dotyczącej optymalnej częstotliwości pracy Twojego serca w trakcie treningu wytrzymałościowego, a także przekaże wskazówki na temat innych aspektów towarzyszących treningowi: waga Twojego ciała, dieta, regeneracja, motywacja.