Dieta przeciwzapalna w dietoterapii chorób przewlekłych

1. Wysokoprzetworzone produkty – bogate w rafinowane cukry i nasycone tłuszcze.

2. Rafinowane produkty zbożowe – pozbawione błonnika pokarmowego, o wysokim indeksie glikemicznym.

3. Czerwone mięso – źródło kwasu arachidonowego, prekursora prozapalnych eikozanoidów oraz żelaza hemowego i metioniny, które spożywane w dużych ilościach predysponują do zaburzeń gospodarki węglowodanowej i incydentów sercowo-naczyniowych.

4. Smażone potrawy – przemiany zachodzące pod wpływem smażenia z użyciem tłuszczu prowadzą do wytworzenia związków o działaniu silnie prozapalnym, zaburzającym glikemię.

Wyżej wymienione produkty wpisują się w założenia diety zachodniej, czyli diety opartej na słodyczach, fast food’ach, daniach gotowych. Ze względów zdrowotnych powinno się dążyć do ich ograniczenia bądź eliminacji.

Prawidłowo zbilansowany jadłospis powinien składać się z żywności o charakterze przeciwzapalnym, czyli z produktów bogatych w związki łagodzące stres oksydacyjny i stan zapalny.

1. Warzywa i owoce -źródło witamin antyoksydacyjnych, błonnika, związków bioaktywnych (polifenole) o działaniu przeciwzapalnym.

2. Ryby morskie i algi morskie – bogate w kwasy omega 3, wykazują działanie przeciwarytmiczne, przeciwnadciśnieniowe.

3. Orzechy, pestki, nasiona – bogate w wielonienasycone kwasy tłuszczowe, fitoskładniki, magnez, selen, cynk.

4. Olej z wiesiołka, ogórecznika, czarnej porzeczki, rydzowy (z lnianki) – źródło GLA, czyli kwasu γ-linolenowego o działaniu silnie przeciwzapalnym.

5. Nasiona roślin strączkowych – szczególnie soja (bogata w izoflawony sojowe), ale również fasola, ciecierzyca, soczewica jako źródło roślinnego białka i błonnika.

6. Zioła – wysoka koncentracja związków biologicznie czynnych skutecznie wymiata wolne rodniki i zmniejsza stres oksydacyjny.

Założenia diety przeciwzapalnej spełniają: dieta śródziemnomorska, DASH oraz oparta na produktach roślinnych (wegetariańska, wegańska). Wszystkie te opierają się na dużej podaży warzyw i owoców, pełnoziarnistych produktach zbożowych, strączkach, orzechach, pestkach, nasionach.

Dieta śródziemnomorska jest uboga w cukier, tłuszcze nasycone, czerwone mięso i żywność przetworzoną. Obfituje w warzywa, pełne ziarna, ryby morskie, oliwę, orzechy, owoce, strączki. Stawia na umiarkowane spożycie produktów mlecznych, jaj oraz alkoholu w postaci czerwonego wina. W badaniach naukowych, przestrzeganie tej diety zmniejszało ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2 o 19-23%. Zauważono znaczącą poprawę glikemii oraz zmniejszenie poziomu hemoglobiny glikowanej (HbA1c).

Dieta DASH jest bardzo podobna do diety śródziemnomorskiej. Zgodnie z jej pierwotnym przeznaczeniem, jest skutecznym sposobem na obniżenie ciśnienia tętniczego. Wiąże się również ze zmniejszeniem ryzyka cukrzycy typu 2 o 20% poprzez obniżenie poziomu glukozy na czczo o 29%. Cechuje się dużym udziałem warzyw i owoców, pełnych ziaren, strączków, orzechów, pestek, niskotłuszczowych produktów mlecznych. Dieta podkreśla korzyści płynące z uwzględnienia ryb i ograniczenia czerwonego mięsa, a także zwiększenia udziału białka pochodzenia roślinnego.

Odpowiednio zaplanowane diety roślinne, w tym wegańska, spełniają zapotrzebowanie żywieniowe oraz mogą zapewniać korzyści zdrowotne w zapobieganiu i leczeniu chorób dietozależnych na wszystkich etapach życia, włącznie z okresem ciąży, laktacji, niemowlęctwa, dzieciństwa, dojrzewania, oraz dla sportowców. Wegetarian cechuje niższy poziom cholesterolu LDL, niższe ciśnienie tętnicze krwi oraz niższy wskaźnik zapadalności na nadciśnienie tętnicze i cukrzycę typu 2, a także niższą zapadalnoś na nowotwory. Cechy diety roślinnej, które mogą zmniejszać ryzyko chorób przewlekłych, to niższe spożycie tłuszczów nasyconych i cholesterolu oraz wyższe spożycie owoców, warzyw, nieprzetworzonych zbóż, orzechów, produktów sojowych, błonnika i fitochemikaliów.

Przewlekły stan zapalny o niskim stopniu nasilenia spowodowany stosowaniem diety o charakterze prozapalnym, jest związany ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia chorób niezakaźnych, w tym zaburzeń gospodarki węglowodanowej. Dieta o potencjale przeciwzapalnym (dieta śródziemnomorska, DASH, roślinna) jest jednym z lepszych rozwiązań w kontekście redukcji stresu oksydacyjnego i prewencji chorób przewlekłych.

.