Leki hamujące wydzielanie kwasu są jednymi z najczęściej przepisywanych leków i sprzedają się jak ciepłe bułeczki, znikając z półek aptecznych w zastraszającym tempie. W samej Polsce omeprazol i inne tego typu substancje generują obroty w wysokości prawie 1 miliarda euro. Istnieje jednak kilka poważnych powodów, by zostawić je na półkach i sięgnąć do źródła problemu.
Kwas żołądkowy produkują specjalne komórki (komórki okładzinowe) znajdujące się w błonie śluzowej żołądka. Następnie enzym zwany pompą protonową bierze udział w transporcie kwasu z komórek do żołądka. Właśnie w tym momencie wkraczają leki hamujące wydzielanie kwasu – tak naprawdę hamują one działanie pompy protonowej. To dlatego leki fachowo nazywają się inhibitorami pompy protonowej (IPP). Nie neutralizują one kwasu żołądkowego bezpośrednio w żołądku, jak dobrze znane leki z grupy antacida, ale wnikają do błony śluzowej żołądka przez krew zaraz po tym, jak zostaną wchłonięte w jelicie cienkim. Wydaje się, że zahamowanie wydzielania kwasu ma sens w przypadku wielu chorób i dolegliwości.
Na dłuższą metę przyjmowanie leków hamujących wydzielanie kwasu nie jest zdrowe. Przez długi czas IPP przepisywano całkowicie bezkrytycznie. Nie tylko w przypadku chorób żołądka, ale również standardowo w połączeniu z każdym przeciwzapalnym środkiem przeciwbólowym (NLPZ), a także na bóle brzucha niejasnego pochodzenia. Najnowsze badania pokazują jednak, że nie tolerujemy IPP tak dobrze, jak wcześniej zakładano i mogą powodować wiele działań niepożądanych.
Jeśli przyjmujesz leki na żołądek i nie wiesz, czy są to IPP, przeczytaj ulotkę dołączoną do opakowania. Tam wypisano substancje aktywne. W IPP najczęściej znajduje się omeprazol, pantoprazol, rabeprazol, esomeprazol czy lansoprazol. Wszystkie substancje aktywne mają jedną wspólną cechę – mają wiele skutków ubocznych.
Inhibitory pompy protonowej nie pomagają na dolegliwości, na które są przepisywane. Wykazało to wiele badań. Już w latach 90. norwescy badacze byli w stanie udowodnić, że inhibitory pompy protonowej wywołują dokładnie takie dolegliwości jak te, na które się je przepisuje. W ramach badania całkowicie zdrowi uczestnicy przez trzy miesiące przyjmowali codziennie 40 mg omeprazolu. Po zaprzestaniu stosowania leku połowa uczestników badania cierpiała na zwiększoną produkcję kwasu żołądkowego, czego nie doświadczyli nigdy wcześniej. Później duńscy naukowcy udowodnili również, że po odstawieniu IPP zdrowi ludzie nagle zaczęli cierpieć na zgagę i refluks. Ponadto po zaprzestaniu stosowania występuje tak zwany efekt z odbicia. To oznacza, że komórki okładzinowe produkują jeszcze więcej kwasu niż wcześniej.
Jeśli więc po dłuższym czasie odstawisz IPP, możesz cierpieć na prawdziwy syndrom odstawienia.
Naukowcy z czasopisma amerykańskiego stowarzyszenia medycznego JAMA wydali pilne ostrzeżenie przed nierozważnym stosowaniem inhibitorów pompy protonowej. Z badania przeprowadzonego na ponad 200 000 pacjentów dowiedzieli się, że osoby regularnie zażywające IPP cierpiały na ponadprzeciętny niedobór witaminy B12. Podejrzewa się, że lek może zakłócać wchłanianie witamin w przewodzie pokarmowym. Ponadto udowodniono, że dłuższe przyjmowanie tych leków prowadzi do niedoboru substancji odżywczych. W szczególności niedobór magnezu, potasu i wapnia może prowadzić do zaburzenia rytmu serca, skurczy mięśni i wyczerpania.
Jeśli przez dłuższy czas przyjmujesz leki hamujące wydzielanie kwasu i chcesz je odstawić, w uspokojeniu żołądka pomoże ci rumianek. Potrzebujesz 0,5 litra świeżo zaparzonego, mocnego naparu z rumianku i 20 minut. Taki zabieg pomaga pokryć całą błonę śluzową żołądka łagodzącym rumiankiem, dzięki czemu nie uszkodzi jej nadmiar kwasu.
Wypij duży łyk naparu z rumianku i połóż się na plecach. Po pięciu minutach ponownie wypij łyk naparu i przekręć się na prawą stronę. Po kolejnych pięciu minutach przekręć się na brzuch, również po wypiciu dużego łyku naparu z rumianku. Na zakończenie odczekaj pięć minut, weź kolejny łyk i połóż się na lewym boku.
Przede wszystkim należy dowiedzieć się, dlaczego mamy problemy z żołądkiem. Jeśli cierpisz na zgagę z powodu choroby refluksowej, inhibitor pompy protonowej nie wyeliminuje problemu, ponieważ eksperci wiedzą, że przy tej chorobie produkcja kwasu jest na normalnym poziomie. Nieprzyjemne pieczenie występuje tylko wtedy, gdy kwas pojawia się w miejscu, gdzie nie powinno go być.
Kolejną przyczyną problemów żołądkowych może być przepuklina przeponowa lub źle funkcjonujący zwieracz pomiędzy żołądkiem a przełykiem. W tym wypadku lek hamujący wydzielanie kwasu również nie rozwiąże problemu, a jedynie go stłumi. Paradoksalnie zgaga może być również spowodowana zbyt małą ilością kwasu żołądkowego – w takim wypadku przepisanie IPP to prawdziwy błąd w sztuce lekarskiej. Spróbuj wraz z lekarzem ustalić przyczynę dolegliwości i stosuj alternatywy dla leków hamujących wydzielanie kwasu, ponieważ ich stosowanie wiąże się z wieloma skutkami ubocznymi.
Istnieje wiele powodów przemawiających przeciwko bezkrytycznemu, długotrwałemu stosowaniu leków hamujących wydzielanie kwasu. Jeśli zdecydujesz się, że chcesz je odstawić, powinieneś robić to stopniowo. W przeciwnym razie będziesz musiał przez wiele tygodni zmagać się z nieprzyjemną nadkwasotą. Bardzo pomocna może się okazać mieszanka minerałów ilastych zwana bentonitem. Ten proszek to gleba powstała w wyniku wietrzenia popiołu wulkanicznego. Bentonit ma silne działanie detoksykujące, ponieważ wiąże wszelkiego rodzaju toksyny. Jednocześnie wiąże nadmiar kwasu żołądkowego i łagodzi dolegliwości takie jak zgaga i refluks. Proszek i kapsułki betonitowe są dostępne w drogeriach lub sklepach ze zdrową żywnością.
1. Unikaj wszystkiego, co bez leków powodowałoby dolegliwości – słodyczy, alkoholu czy tłustych potraw.
2. Przez jakiś czas jedz chleb tostowy lub nieco starsze pieczywo, ponieważ wytwarza ono mniej kwasu niż świeży chleb prosto z piekarni.
3. Unikaj napojów gazowanych, słodkich lemoniad, soków owocowych, czarnej kawy i alkoholu.
4. Pij częściej herbaty ziołowe takie jak napary z rumianku, mięty czy imbiru.
5. Jedz kilka mniejszych posiłków dziennie, zamiast trzech dużych.
6. Żuj gumę bez cukru, ponieważ stymuluje to produkcję śliny. Ślina chroni błonę śluzową przełyku przed kwasem.
7. Gdy wystąpi zgaga, wypij kilka łyków soku z ziemniaków.
Melatonina to hormon, który w dużej mierze odpowiada za regulowanie rytmu snu i dlatego chętnie przyjmuje się ją na zaburzenia snu i gdy wystąpi jet lag. Kilka lat temu brazylijscy badacze odkryli, że niedobór tego hormonu, produkowanego w szyszynce mózgu, może również prowadzić do zgagi. Jednocześnie dowiedzieli się, jak melatonina może pomóc w walce ze zgagą. Stwierdzono, że hormon może hamować produkcję kwasu żołądkowego, poprawić pracę zwieracza żołądka, a nawet chronić przełyk przed działaniem kwasu żołądkowego. Jeśli więc cierpisz nie tylko na zgagę, ale także na zaburzenia snu, warto spróbować melatoniny. Odpowiednie preparaty są dostępne w aptekach i Internecie.