Stupor, inaczej osłupienie, to zaburzenie psychiczne, które charakteryzuje się znacznym zmniejszeniem reakcji na niektóre bodźce i zwiększeniem na inne, ograniczeniem ruchu (akinezą) oraz brakiem komunikacji (czyli mutyzmem).
Stupor może przypominać swego rodzaju wyłączenie świadomości, ale w rzeczywistości świadomość jest tylko ograniczona. Nie znaczy to jednak, że chory może pokonać swój stan samodzielnie – w wielu przypadkach jest do tego zwyczajnie niezdolny.
Jak objawia się stan osłupienia?
Widok osoby, która jest w stanie osłupienia, zazwyczaj jest dla rodziny szokujący i niezrozumiały. Prawdopodobnie za sprawą zaburzeń aktywności tworu siatkowatego (odpowiadającego między innymi za sen i okresy czuwania) chory niezwykle często zapada w sen. Kiedy nie śpi albo wpatruje się w jeden punkt, albo w nienaturalny, bo bardzo powolny sposób, wodzi wzrokiem za elementami otoczenia.
Bliscy osób, które zapadły w stan osłupienia, nierzadko wspominają o nietypowych, wręcz groteskowych pozach, które są przez nie przyjmowane. To efekt sztywności mięśni, który występuje niezależnie od woli osoby chorej.
Wszelkie próby komunikacji z osobą w takiej kondycji zazwyczaj spełzają na niczym. Chory wydaje się nie słyszeć kierowanych do niego słów, jest obojętny na zachęty, groźby, krzyki czy płacz. Charakterystyczna jest również obniżona wrażliwość na dotyk, jednocześnie wielu chorych wykazuje pewną reakcję na np. ostre światło czy ból. Nie jest jednak absolutnie tak, że np. uderzenie osoby będącej w stanie osłupienia ją „otrzeźwi”.
Należy zaznaczyć, że stupor depresyjny często rozwija się dość szybko. Chory najpierw może odmówić wyjścia z domu (np. rano rezygnuje z wyjścia do pracy). Po kilku dniach okazuje się, że nie tylko nadal nie podjął żadnej aktywności, ale też przestał przyjmować posiłki, chodzić do toalety i komunikować się z innymi.