Waleriana (kozłek lekarski) to roślina rosnąca na wysokość około 1,5 m. Należy do rodziny kozłkowatych (Valerianaceae). Posiada krótki korzeń główny, od którego odchodzą krótkie na długość palca, rozgałęzione korzenie. Łodyga jest prosta. Na niej znajduje się nieparzysta ilość pierzastych liści. Między majem a wrześniem tworzą się jasnoróżowe lub białe kwiaty w kształcie wielkich parasolek.
Do celów medycznych wykorzystuje się wyłącznie podziemne części korzenia i jego odnóg. Tutaj znajduje się największe stężenie olejków eterycznych. Wprawdzie można z jego kwiatów zrobić napar, jednak jego działanie nie jest porównywalne do preparatów wytworzonych z korzenia. Gotowe preparaty z korzenia waleriany można kupić w postaci kropel, drażetek, naparów i tynktury.
Najważniejsze substancje zawarte w korzeniu waleriany:
Olejek eteryczny (m.in kwas izowalerianowy)
Monoterpeny (m.in borneol, kamfora)
Seskwiterpeny (kwas walerenowy)
Walepotriaty
Lignany
Zawarte w walerianie kwasy walerenowe zapobiegają obniżaniu się w mózgu poziomu uspokajających neuroprzekaźników (kwas gamma-aminomasłowy, GABA), a nawet podwyższają ich wydzielanie się. Ten sam proces wywoływany jest przez chemiczne środki uspokajające (Diazepam, np. Valium®).
Inaczej niż w przypadku chemicznych środków uspokajających, waleriana nie prowadzi do uzależnień i nie zmienia naturalnego rytmu snu.
Tak działa waleriana:
Uspokajająco
Nasennie
Relaksująco
Rozkurczowo
Przeciwlękowo
Stabilizująco
Waleriana wiąże w mózgu tak zwane receptory adenozyny A1 odpowiedzialne za sen, dzięki czemu wywołuje – podobnie jak naturalny neuroprzekaźnik adenozyna – senność. Na ten sam receptor działa także kofeina – jednak działanie jest przeciwne. Człowiek przestaje być senny.
Walerianę stosuje się w przypadku:
Nerwowości
Wewnętrznego niepokoju
Problemów ze snem
Stanów lękowych i napięciowych
Tremy
Drażliwości
Dolegliwości sercowych i żołądkowych związanych z nerwowością
Naukowo udowodniono jej skuteczność w przypadku niepokoju związanego z nerwowością, problemami z zasypianiem i drażliwością. Medycyna ludowa stosuje walerianę także w przypadku dolegliwości sercowych i żołądkowych uwarunkowanych nerwami oraz w przypadku wyczerpania nerwowego i problemów z koncentracją. Skuteczność przy tego rodzaju schorzeniach nie została jednak do tej pory dowiedziona.
Uwaga! Preparaty walerianowe nie działają nasennie od razu po pierwszym ich przyjęciu. Aby doświadczyć w pełni ich działania, należy przyjmować walerianę przez około 2 tygodnie.
Stosowanie waleriany W październiku po okresie kwitnienia można wykopać korzenie w ogrodzie. Delikatnie wysuszyć korzenie w piekarniku w temp. 50°C i przechowywać w suchym, szczelnym, ciemnym, zakręcanym słoiku. Podstawowy przepis na napar z waleriany Herbata z waleriany działa najlepiej, gdy pije się ją jako zimny wywar. W tym celu należy zalać 1 łyżeczkę drobno posiekanego korzenia waleriany 1 filiżanką (150 ml) zimnej wody i zostawić na noc. Następnie odfiltrować i podgrzać napar tak, aby można go było wypić. Napar z waleriany pić w przypadku wzmożonej nerwowości. Uspokajające krople walerianowe W zakręcanym słoiku zalać powoli wódką 2 łyżki korzenia walerianowego aż korzenie będą w pełni przykryte. Postawić miksturę w ciemnym miejscu na 2 do 4 tygodni, a następnie odfiltrować do ciemnej butelki. W razie potrzeby zażywać 1-2 łyżeczki kropli. Kąpiel walerianowa sprzyjająca zasypianiu Zagotować w 2 l wody 75 g pokrojonych na małe kawałki korzeni waleriany, a następnie odstawić na 30 min. Odcedzić kawałki korzeni i dodać wywar do ciepłej wody (37°C) do kąpieli. Wziąć 15 min kąpiel, a następnie położyć się spać. |